Izložba Miloša Šobajića – Galerija Srbija Niš
Crtice iz beogradskog ateljea Miloša Šobajića, 13. aprila 2009.
21. vek biće duhovan, ili ga neće biti. Andre Malro
Utisak prvi: Slike i objekti, fragmenti apokaliptičnih situacija, noga Kiklopa u ras/koraku ili ruka Minotaura u žestokom pokretu-vapaju, simultanost akcije i njen scenični karakter, monumentalnost i bojena brzina, oporo vreme, prostor i nemir pozorišne drame, fatalnost bekstva u grču, snažna omunikacijska moć, demistifikacija surove igre „ćoravih baka“, konvulzija tela i telo-metafora gocentričnosti i egzistencijalnog haosa. Potencirana gestualnost koja prati impulsivnost slikarskog ina, snagu poteza četkom, smele deformacije, ekranski kadar i njegovu fragmentarnost. Ekspresija
materijala.
Utisak drugi: U ateljeu umetnika kao u pozorištu iza kulisa, emocijama, iskustvom i opisnim pridevima
integriše se vizuelni doživljaj u moćnu sliku o Prometeju i/ili Narcisu.
Utisak treći i dilema: Da li to angažovani homoludens pruža otpor sili zemljine teže? ili egoistična i
otuđena Persona narušava malograđansku ideju o lepom i uzvišenom? ili je to otpor luzerskoj boji
vremena?…ilije to jošjednaproveraprojekcije varijabilnogcivilizacijskog kodau znaku ekstrema – između
Erosa i Tanatosa?…
Utisak četvrti: O intenzitetu opasnosti i posledicama Strašnog suda naših dana mislim dok Umetnik
naslovom Poslednji korak objedinjuje nove radove – šest s^lptura i set fotografija sa slikarskim
intervencijama. Zagledam nevelike fotografije u nizu strip-akcije i fotografišem. U kadru dominira
Umetnik u ambijentu ateljea, kao glavni (i jedini) akter mono/drame opčinjen povišenom temperaturom
scenskih akcija, simuladijom i inscenacijom stvarnog i mogućeg u klaustrofobičnim seansama.
Utisak peti: Svakako je u sistem estetičke i etičke dimenzije rada, kao osobeni marker Umetnikove
angažovanosti, integrisan i naziv (imenovanje) pojedinih stvaralačkih i problemskih čvorišta. Naime,
Poslednjem koraku, kako je sugestivno opominjući naslov nove izložbe, prethodili su ništa manje
metaforični nazivi ciklusa – Teritorije, Sobe, Izlazak iz sobs.Sad mi se čini da je adekvatan i naslov
teksta Mesto velike opasnosti, recenzija beogradskih izložbi Miloša Šobajića realizovanih proleća
2006. godine.
Još jedno pitanje: šta je to najtipičnije (i opsenarsko) u Šobajićevom umetničkom maniru? Verovatno,
sugestija akcije i kretanja kojim se potencira prostor događanja, ekstremna stanja i situacije, energetski
bilans silovitog slikarskog potencijala. Jer, slika ili objekat/skulptura su za njega energetsko polje koje
emanira brzinu, efekte povišenog tona i subverzivnu situaciju u kojoj odzvanja eho logoreičnog govora;
prostor kao metafora za egzistencijalnu i svaku drugu teskobu postaje koheziona sila koja čini genezu ovog
umetničkog opusa.
I još jedna dilema: Jedno od mogućih čitanja locirano je u ikonografskoj i estetskoj ravni Šobajićevog rada
koji naglašava izgubljenost savremenog urbanog čoveka i njegovu otuđenost od prirode; tako zemaljske sile i
uslovnosti dobijaju oblik nadzemaljskih sila, a panični strah od ništavila nepoznatog poprima biblijske
razmere.
Ili je ovo još jedna metafora, personifikacija ili legenda o fantastičnim bićima, herojima i htonskim
čudovištima – divovima i vulkanima – čiji podvizi i tragične sudbine su deo mitologije; podvlačeći
veličinu dela ili ideje vizuelizujemo fantastične slike tantalovih muka, sizifovog posla, zaprljanih
aurigijevih konjušnica, titanske borbe gigantskih razmera, stradanje mitološkog heroja Prometeja,
dominacija Zevsa.
I još jedno pitanje: Da li je Šobajić pregnantnu stvaralačku energiju koncentrisao na fundamentalna
pitanja koja bi se lakonski mogla ponavljati kao: mi, oni, zajedno, opstanak, šta i kako dalje? Tako, slikarev
stav da će se u 21. vek spasiti samo pojedinci koji naprave delo jače od ljudskog zla, pored refleksivnog i
psihološkog autoportreta mogu imati i anticipatorski karakter.
Apendiks: Mala subjektivna recepcija. Sinoć, 22. aprila gledala sam predstavu Jozefa Nađa. Drugim
sredstvima i estetičkim diskursom koncentracija autorefleksivne, neponovljive energije i moćne
različitosti. Iskrena vera u umetnički čin. Fascinantna posvećenost. Kreativnost koja vrhuni.
Ljiljana Ćinkul
